Dấu hiệu cơ thể bị nhiễm phong hàn và cách xử lý

Cơ thể bị nhiễm phong hàn là tình trạng phổ biến khi thời tiết chuyển lạnh, gây đau nhức cơ bắp và mệt mỏi kéo dài. Bài viết mang đến góc nhìn đa chiều, phân tích sâu sắc từ căn nguyên, triệu chứng điển hình cho đến các phương pháp chữa trị khoa học để bạn đọc có thể phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Phong hàn là gì?

Phong hàn trong quan niệm y học cổ truyền Việt Nam là tình trạng cơ thể bị xâm nhập bởi “tà khí phong hàn” – năng lượng âm tính từ môi trường lạnh ẩm. Khái niệm này mô tả hiện tượng hệ thống kinh lạc bị tắc nghẽn, khiến khí huyết không lưu thông đều, dẫn đến đau nhức và khó chịu.

Về mặt y học hiện đại, phong hàn là tình trạng co thắt mạch máu, giảm tuần hoàn khi tiếp xúc với môi trường lạnh. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến cơ bắp, gân cốt căng cứng, tạo cảm giác đau nhức. Điều này giải thích tại sao phong hàn thường xuất hiện ở vùng khí hậu ẩm lạnh.

Đặc điểm nổi bật là tính chất “di động” – triệu chứng xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau, không cố định. Người bệnh có thể đau vai hôm nay, sau đó chuyển sang đau lưng hoặc đầu gối. Sự biến đổi này phản ánh bản chất “phong động” trong lý thuyết y học truyền thống.

Nguyên nhân gây nhiễm phong hàn

Thời tiết lạnh và ẩm ướt

Thời tiết lạnh ẩm là nguyên nhân hàng đầu khiến cơ thể bị nhiễm phong hàn. Khi nhiệt độ giảm thấp và độ ẩm tăng cao, cơ thể phải tiêu tốn nhiều năng lượng để duy trì thân nhiệt ổn định. Quá trình này làm suy giảm hệ miễn dịch và tạo điều kiện thuận lợi cho tà khí xâm nhập vào cơ thể.

Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột cũng nguy hiểm, như từ phòng điều hòa ra ngoài trời nóng. Cơ thể không kịp thích ứng khiến hệ thần kinh thực vật rối loạn, ảnh hưởng điều hòa thân nhiệt. Đây là lý do nhiều người mắc phong hàn vào mùa hè khi lạm dụng điều hòa.

Gió lạnh trực tiếp thổi vào cơ thể, đặc biệt khi đổ mồ hôi, tạo hiệu ứng làm lạnh nhanh. Lỗ chân lông co lại đột ngột, cản trở bài tiết độc tố qua da và gây tích tụ khí lạnh. Vùng gáy, vai, lưng dễ bị tổn thương nhất.

Vệ sinh, giữ ấm không đúng cách

Thói quen vệ sinh không phù hợp thời tiết là nguyên nhân phổ biến dẫn đến phong hàn. Tắm nước lạnh vào mùa đông hoặc không lau khô cơ thể khiến thân nhiệt giảm nhanh. Quá trình bay hơi hút đi nhiệt năng, tạo cơ hội cho khí lạnh xâm nhập.

Không mặc đủ ấm hoặc chọn trang phục không phù hợp cũng góp phần quan trọng. Quần áo quá mỏng, không che chắn cổ, vai, lưng khiến cơ thể mất nhiệt liên tục. Để hở bụng, lưng khi ngủ hoặc mặc áo ngắn trong môi trường lạnh tạo điều kiện tà khí xâm nhập qua huyệt đạo.

Cơ thể suy nhược, đề kháng kém

Cơ thể suy nhược, mệt mỏi là môi trường lý tưởng cho phong hàn phát triển. Khi hệ miễn dịch suy giảm, khả năng chống chịu yếu tố bất lợi cũng giảm. Người già, trẻ nhỏ, phụ nữ sau sinh thuộc nhóm nguy cơ cao do hệ bảo vệ chưa phục hồi hoàn toàn.

Căng thẳng tâm lý kéo dài, thiếu ngủ, làm việc quá sức suy yếu “dương khí” trong cơ thể. Khi dương khí không đủ mạnh đẩy lùi tà khí, phong hàn dễ xâm nhập và phát triển. Đây là lý do những người áp lực cao thường gặp triệu chứng đau nhức, mệt mỏi.

Xem thêm: 5 cách thư giãn đơn giản và hiệu quả tại nhà

Triệu chứng nhận biết cơ thể bị nhiễm phong hàn

Đau nhức cơ bắp, khớp xương

Đau nhức cơ bắp là triệu chứng đặc trưng xuất hiện đầu tiên. Cơn đau có tính thay đổi vị trí, không cố định, di chuyển từ vai sang cổ, từ lưng xuống chân. Đặc điểm này phản ánh bản chất “phong động”, khác biệt với đau do chấn thương hay viêm nhiễm cục bộ.

Cường độ đau tăng vào buổi sáng sớm hoặc khi thời tiết lạnh, mưa. Người bệnh mô tả như có “kim châm” dưới da, kèm cứng khớp, khó cử động. Các vùng dễ ảnh hưởng là vai gáy, lưng, đầu gối, cổ tay – nơi có nhiều khớp và thường hoạt động.

Cảm giác lạnh buốt, mệt mỏi

Cảm giác lạnh buốt từ bên trong cơ thể khác với lạnh thông thường do môi trường. Người bệnh mô tả như có “luồng khí lạnh” chạy dọc xương sống hoặc lan tỏa khắp cơ thể, ngay cả trong phòng ấm hoặc mặc đủ áo dày.

Mệt mỏi, uể oải xuất hiện song song với lạnh buốt, giảm năng suất làm việc và chất lượng cuộc sống. Sự mệt mỏi không giảm sau nghỉ ngơi thông thường mà cần biện pháp điều trị tích cực. Triệu chứng lạnh buốt tập trung ở đầu chi như bàn tay, bàn chân, kèm tê bì, giảm cảm giác.

Các dấu hiệu đi kèm 

Ho khan, sổ mũi là triệu chứng đi kèm phổ biến khi phong hàn ảnh hưởng hệ hô hấp. Cơn ho thường khô, không đờm hoặc ít đờm trong, xuất hiện nhiều buổi sáng hoặc khi tiếp xúc không khí lạnh. Đây là phản ứng của phổi khi bị tà khí xâm nhập.

Sổ mũi có nước trong, loãng, chảy nhiều buổi sáng sớm. Kèm theo nghẹt mũi, khó thở, đặc biệt khi nằm ngửa. Một số người còn đau đầu vùng thái dương, trán do tắc nghẽn xoang mũi bởi khí lạnh tích tụ.

Cách phòng ngừa và điều trị phong hàn hiệu quả

Giữ ấm cơ thể đúng cách

Giữ ấm đúng cách là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, chú trọng các vùng trọng điểm như cổ, vai, lưng và bụng. Nguyên tắc cơ bản là mặc đủ ấm nhưng không quá dày gây bí bách, cho phép cơ thể thở và không tích mồ hôi quá nhiều.

Phương pháp mặc “theo lớp” được khuyến khích: áo lót cotton thấm mồ hôi, áo len giữ nhiệt, áo khoác chống gió bên ngoài. Cách này cho phép điều chỉnh linh hoạt theo nhiệt độ và tránh quá nóng hoặc quá lạnh. Quan trọng là đội mũ, quàng khăn che cổ và đi tất ấm.

Tìm hiểu thêm: Bí quyết chăm sóc cơ thể mùa thay đổi thời tiết

Chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt tăng cường “dương khí” và sức đề kháng. Chế độ ăn ưu tiên thực phẩm có tính ấm như gừng, tỏi, hành tây, quế giúp tăng tuần hoàn máu và sinh nhiệt tự nhiên. Súp xương, cháo thịt, trà gừng mật ong là món lý tưởng mùa lạnh.

Protein chất lượng cao từ thịt nạc, cá, trứng, đậu cung cấp amino acid thiết yếu sửa chữa tế bào cơ bắp. Vitamin C từ cam, chanh tăng cường miễn dịch, vitamin D từ cá béo giúp xương khớp khỏe mạnh. Uống đủ nước ấm giúp duy trì tuần hoàn và bài trừ độc tố.

Sử dụng phương pháp xông hơi thảo dược

Xông hơi thảo dược là phương pháp điều trị truyền thống hiệu quả cao, giúp thông kinh lạc, đẩy tà khí ra ngoài qua lỗ chân lông. Các loại thảo dược phổ biến gồm lá trầu không, ngải cứu, gừng tươi, lá chanh có tính ấm và khử phong hàn.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo sản phẩm xông tắm thảo dược (4in1) Ami-Ami với công thức là bài thuốc độc đáo của người Dao đỏ (Tây Bắc), dưới dạng cao sấy khô từ các loại thảo dược mang hiệu quả xông hơi tối ưu mà không cần chuẩn bị phức tạp. Chỉ cần 1 nồi nước sôi hoặc ấm đun siêu tốc là có thể xông ngay, tiện lợi cho người bận rộn, có thể vừa uống, xông/tắm và ngâm chân. Thành phần tự nhiên 100% đảm bảo an toàn, kể cả với mẹ bầu. 

Các bài thuốc dân gian và y học cổ truyền

Y học cổ truyền có nhiều bài thuốc dân gian quý điều trị phong hàn được truyền qua các thế hệ như bài thuốc “Khương Phong Thang” gồm gừng tươi 30g, tô diệp 15g, kinh giới 10g, phòng phong 12g sắc nước uống giúp phát tán phong hàn, ấm kinh thông lạc.

Các phương pháp hỗ trợ bao gồm cạo gió tại huyệt đạo quan trọng như Phong Trì, Kiên Tỉnh, Hợp Cốc giúp thông kinh hoạt huyết. Bấm huyệt Bách Hội (đỉnh đầu), Thần Môn (khuyết cổ tay), Dũng Tuyền (lòng bàn chân) mỗi ngày 5-10 phút có tác dụng điều hòa khí huyết, tăng sức đề kháng. 

*Lưu ý: Người đọc nên tham khảo ý kiến chuyên gia y học cổ truyền để xác định vị trí chính xác và kỹ thuật thực hiện phù hợp.

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Mặc dù phong hàn thường không nguy hiểm tính mạng, có những tình huống cần can thiệp y tế chuyên nghiệp. Khi triệu chứng kéo dài trên 2 tuần không cải thiện dù đã điều trị tại nhà, cần thăm khám loại trừ các bệnh lý khác như viêm khớp, lupus.

Sốt cao trên 38.5°C kèm ớn lạnh run rẩy, đau đầu dữ dội là dấu hiệu cảnh báo cần khám ngay. Khó thở tăng dần, đau ngực, tim đập nhanh bất thường cũng là triệu chứng nghiêm trọng không nên chủ quan.

Bảng phân biệt triệu chứng phong hàn:

Triệu chứng	Phong hàn	Cảm lạnh	Viêm khớp
Đau nhức	Thay đổi vị trí	Cố định toàn thân	Tập trung khớp
Cảm giác lạnh	Buốt từ bên trong	Bề mặt da	Không có
Thời gian	Sau tiếp xúc lạnh	Do virus	Thời tiết ẩm

Kết luận

Cơ thể bị nhiễm phong hàn là vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả bằng các phương pháp đơn giản. Việc giữ ấm đúng cách, chế độ dinh dưỡng hợp lý và sử dụng các liệu pháp truyền thống như xông hơi thảo dược sẽ giúp cơ thể bị nhiễm phong hàn phục hồi nhanh chóng.

Đặc biệt, sản phẩm xông tắm Ami-Ami từ amiami.vn với công thức thảo dược tự nhiên là lựa chọn tối ưu cho việc điều trị và phòng ngừa phong hàn tại nhà. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết để có phương pháp điều trị phù hợp nhất.